آزادي
Sunday, August 20, 2006
در یک نظام اجتماعی آزادی چگونه تعریف می شود. قبل از ارائه تعریف باید بپذیریم که در نظام اجتماعی دو نوع آزادی وجود دارد.
1- آزادی عقاید و افکار 2- آزادی اعمال
مسلما در عقاید و افکار حدی نیست. هر انسانی بی نهایت آزاد است و مسلما فقط بی نهایت آزادی او هست که باعث پیشرفت بشریت میشود. اما در اعمال محدودیت هایی هست و باید باشد.جان استوارت میل آزادی اعمال در نظام اجتماعی را اینگونه تعریف می کند که " فرد آزاد است هر کاری که دلش می خواهد انجام دهد به شرطی که به دیگران صدمه ای نرساند"
شرطی که میل برای آزادی گذاشته، جای بحث بسیاری دارد. "به شرطی که به دیگران صدمه نرساند" چه وقت می توانیم بگوییم عملی به دیگران صدمه می رساند یا نه؟ باید از چند جنبه به این مساله نگاه کرد:
1- اگر کسی مستقیما باعث ضرر مالی، جسمی، عاطفی در دیگری شود پایش را از آزادی فراتر گذاشته است. اما باید قبل از رخ دادن این عمل به این نتیجه رسید. در واقع وقتی برای عملی صدمه ای قطعی یا احتمال صدمه ای قطعی مطرح باشد، آن عمل خارج از محدوده آزادی محسوب می شود.
2- این که گاهی ما با صدمه رساندن به خود، باعث صدمه دیگران می شویم. مثلا با تلف کردن اموال خود، به کسانی که مستقیم و یا حتی غیر مستقیم از آن سود می بردند؛ صدمه رساندیم و این عمل ما خارج از محدوده آزادی محسوب می شود.
3- عمل نکردن به تکالیفمان در برابر افراد باعث صدمه رساندن به آنها می شود و این نیز خارج از محدوده آزادی به شما می رود. بطور مثال یک پدر در برابر فرزندان خود مسئول است و نمی تواند در برابر آنها بی خیال باشد.
4- شخص آزاد نیست آزادی خودش را بفروشد. بطور مثال برده کسی دیگر شود. در واقع آزادی تا جایی وجود دارد که فرد کاری که دلش می خواهد انجام دهد و نه آنکه دیگری دلش می خواهد.5- در شرایط خیلی ایده آل شخص حتی آزاد نیست تا از تمام پتانیسل خودش در شغلش استفاده نکند و در واقع مجبور است که با تمام پتانسیل کار کند. که اگر نکند به آیندگانی که می توانستند از سود عمل او استفاده کنند، زیان رسانده و این مغایر با آزادی است.
می بینید آزادی چقدر محدود است. در واقع خیلی از کارهایی که ما خواهان انجام آن هستیم و از نبود آزادی برای آن معترض؛ در تعریف آزادی جایی ندارد. مثلا خوردن مشروب. که اگر در حین انجام وظیفه و خدمت باشد که باعث ضرر و زیان به آن کار می شود خارج از محدوده آزادی است (یادمان باشد که حتی اگر فقط برای خودمان کار می کنیم هم در اصل قضیه تفاوتی ایجاد نمی کند). اما اگر در حین تفریح باشد. اگر این تفریح به دیگران صدمه برساند که مشخص است خارج از آزادی است. اما اگر با خوردن مشروب باعث آزار و اذیت کسی نشویم، آنوقت چی؟ باز هم مغایر با آزادی است چون باعث می شود دقایقی و یا حتی لحظاتی نتوانیم از عقل خودمان بطور کامل استفاده کنیم که باعث ضرر به خودمان می شود. این مغایر با آزادی است.
پس بطور خیلی خلاصه آزادی یعنی انجام هر کاری که دلمان می خواهد با شروطی که:
1- باعث صدمه دیگران نشود.
2- باعث صدمه خودمان نشود.
3-وظایف مان را در برابر افرادی که نسبت به ما حقی دارند، انجام دهیم.
1- آزادی عقاید و افکار 2- آزادی اعمال
مسلما در عقاید و افکار حدی نیست. هر انسانی بی نهایت آزاد است و مسلما فقط بی نهایت آزادی او هست که باعث پیشرفت بشریت میشود. اما در اعمال محدودیت هایی هست و باید باشد.جان استوارت میل آزادی اعمال در نظام اجتماعی را اینگونه تعریف می کند که " فرد آزاد است هر کاری که دلش می خواهد انجام دهد به شرطی که به دیگران صدمه ای نرساند"
شرطی که میل برای آزادی گذاشته، جای بحث بسیاری دارد. "به شرطی که به دیگران صدمه نرساند" چه وقت می توانیم بگوییم عملی به دیگران صدمه می رساند یا نه؟ باید از چند جنبه به این مساله نگاه کرد:
1- اگر کسی مستقیما باعث ضرر مالی، جسمی، عاطفی در دیگری شود پایش را از آزادی فراتر گذاشته است. اما باید قبل از رخ دادن این عمل به این نتیجه رسید. در واقع وقتی برای عملی صدمه ای قطعی یا احتمال صدمه ای قطعی مطرح باشد، آن عمل خارج از محدوده آزادی محسوب می شود.
2- این که گاهی ما با صدمه رساندن به خود، باعث صدمه دیگران می شویم. مثلا با تلف کردن اموال خود، به کسانی که مستقیم و یا حتی غیر مستقیم از آن سود می بردند؛ صدمه رساندیم و این عمل ما خارج از محدوده آزادی محسوب می شود.
3- عمل نکردن به تکالیفمان در برابر افراد باعث صدمه رساندن به آنها می شود و این نیز خارج از محدوده آزادی به شما می رود. بطور مثال یک پدر در برابر فرزندان خود مسئول است و نمی تواند در برابر آنها بی خیال باشد.
4- شخص آزاد نیست آزادی خودش را بفروشد. بطور مثال برده کسی دیگر شود. در واقع آزادی تا جایی وجود دارد که فرد کاری که دلش می خواهد انجام دهد و نه آنکه دیگری دلش می خواهد.5- در شرایط خیلی ایده آل شخص حتی آزاد نیست تا از تمام پتانیسل خودش در شغلش استفاده نکند و در واقع مجبور است که با تمام پتانسیل کار کند. که اگر نکند به آیندگانی که می توانستند از سود عمل او استفاده کنند، زیان رسانده و این مغایر با آزادی است.
می بینید آزادی چقدر محدود است. در واقع خیلی از کارهایی که ما خواهان انجام آن هستیم و از نبود آزادی برای آن معترض؛ در تعریف آزادی جایی ندارد. مثلا خوردن مشروب. که اگر در حین انجام وظیفه و خدمت باشد که باعث ضرر و زیان به آن کار می شود خارج از محدوده آزادی است (یادمان باشد که حتی اگر فقط برای خودمان کار می کنیم هم در اصل قضیه تفاوتی ایجاد نمی کند). اما اگر در حین تفریح باشد. اگر این تفریح به دیگران صدمه برساند که مشخص است خارج از آزادی است. اما اگر با خوردن مشروب باعث آزار و اذیت کسی نشویم، آنوقت چی؟ باز هم مغایر با آزادی است چون باعث می شود دقایقی و یا حتی لحظاتی نتوانیم از عقل خودمان بطور کامل استفاده کنیم که باعث ضرر به خودمان می شود. این مغایر با آزادی است.
پس بطور خیلی خلاصه آزادی یعنی انجام هر کاری که دلمان می خواهد با شروطی که:
1- باعث صدمه دیگران نشود.
2- باعث صدمه خودمان نشود.
3-وظایف مان را در برابر افرادی که نسبت به ما حقی دارند، انجام دهیم.
